Recent zijn door de gemeente ideeën gedeeld voor de woningbouw in de wijk Elzenbos in Brummen. Hier ligt het openbare Voedselbos Nieuwe Erven. Nu we hier en daar discussie zien over de wenselijkheid van voedselbos óf woningbouw reageren we als vrijwilligersgroep graag. Het initiatief is namelijk vanaf de start uitgegaan van een voedselbos mét woningbouw. En dat willen we nog steeds.
Ook wij vinden het belangrijk dat er voldoende betaalbare woningen in Brummen worden gebouwd, onze kinderen mogen hier ook graag wonen! Wij hebben altijd aangegeven te willen meedenken over de inpassing van woningen. Dit is vanuit een ecologisch ontwerp ook goed mogelijk. Het huidige voorstel wordt echter van bovenaf opgelegd, misschien wel aangejaagd vanuit het ministerie en vanuit financiële belangen (de regionale woondeal). En terwijl onze gemeente nu extra inzet op participatie en (natuur)inclusie, geldt dat voor dit bestaande project blijkbaar even niet. Dat is wrang en niet zoals we het met elkaar hebben afgesproken.
Het voedselbos is afgelopen 5 jaar gegroeid tot wat het nu is, met als basis een goede samenwerking tussen vrijwilligers en gemeente. In 2017 werd door de gemeente een groep inwoners bij elkaar gezocht die een voedselbos in de openbare ruimte wilde aanleggen. Het ontwerp werd op het gemeentehuis door vrijwilligers en ambtenaren samen gemaakt. Het uitgangspunt was en is dat het voedselbos het groene hart van de nieuwe woonwijk vormt. Die combinatie is gunstig voor de woningwaarde en vooral voor het welzijn van de (toekomstige) buurtbewoners. De plek waar de woningen kwamen was vanaf de start bekend en vastgelegd. Het ontworpen voedselbos sluit hierop aan. In de aanleg was het voedselbos er eerder dan er huizen verschenen. Dit is zeer positief geweest voor de biodiversiteit en daarmee uniek. Dat is ook buiten Brummen niet onopgemerkt gebleven, en iets om trots op te zijn.
Eind 2020 nam het college een besluit voor een nieuwe verkaveling van de woongebieden. In plaats van 10 boerderijwoningen zouden er 50 tot 60 woningen komen in Elzenbos fase III-West. In het collegebesluit staat heel nadrukkelijk dat het voedselbos behouden blijft. Ook lazen we dat de gemeente de vrijwilligersgroep ging betrekken bij de planvorming. Daarop organiseerden wij een rondleiding door het voedselbos voor de projectmanagers. Helaas bleef het vervolgens stil, ondanks herhaaldelijke verzoeken om informatie over de stand van zaken. De proefverkaveling werd binnen het gemeentehuis voorbereid om vervolgens aan voedselbosvrijwilligers, buurtbewoners en enkele woon-initiatieven voor te leggen. Van dialoog of afstemming was tot die fase nog geen sprake.
Dit zagen we helaas terug in de schetsen die we in februari 2023 te zien kregen. In deze plannen zijn de woonkavels niet alleen veel groter geworden, de openbare ruimte is op de tekeningen totaal onherkenbaar. Het huidige voedselbos is simpelweg afwezig, alsof het niet bestaat. Wel zijn er foto’s van nette grasveldjes en klimrekjes voor kinderen. En in plaats van 50 tot 60 woningen zijn er zo’n 140 woningen ingetekend.
Het doorzetten van deze opzet heeft grote gevolgen voor het gebied:
- De samenhang van de zorgvuldig ontworpen ecologische openbare ruimte valt weg.
- Gemeentelijke financiële investeringen in de vorm van honderden aangeplante bomen en planten in het voedselbos zijn voor niets.
- Vijf jaar investeren in biodiversiteit, klimaatadaptatie en bodem wordt tenietgedaan. Kwetsbare soorten als de patrijs, putter, ringslang, neushoornkever, torenvalk enz. die we inmiddels weer hebben waargenomen gaan weer verdwijnen.
- Belangeloze inzet van ruim 50 inwoners, waarvan sommigen kwetsbaar op de arbeidsmarkt, wordt gewaardeerd in woorden maar is voor de woonopgave opzij geschoven. Ook de vanuit bewonersinzet opgebouwde sociale samenhang staat daarmee sterk onder druk.
- In het voedselbos valt voor jong en oud ontzettend veel te leren over zelfvoorzienende voedselsystemen en samenwerking tussen natuur en mensen. We willen de bewustwording vergroten en daarom neemt het voedselbos ook deel aan de voedselcoöperatie IJsselmarke. Dit belangrijke educatieve aspect gaat verloren.
Het verbaast ons dat wij in de eerste ontwerpfase nog geen inbreng mochten hebben, ondanks nadrukkelijke oproep hiertoe door het college. Kansen voor toekomstbestendig wonen liggen hier voor het oprapen: natuurinclusief en klimaatvriendelijk. Wij vertegenwoordigen een groeiende groep inwoners van Brummen die dat juist belangrijk vinden. De suggestie voor ecologisch zelfbouw naast het zonnepanelenveld langs de N348 -ver van het voedselbos- beschouwen wij bijvoorbeeld als heel sympathiek, maar ook een duidelijke planologische misser waarvoor onnodig gemeenschapsgeld is uitgegeven. Dit was te voorkomen geweest door ons eerder te betrekken en vanuit de werkelijke situatie te kijken naar de waarden die het gebied nu al heeft. In plaats van alleen achter een tekentafel iets te verzinnen vanuit (reken)model-denken.
Inmiddels hebben wij bij de wethouder en de projectleider onze bezwaren geuit over het proces en over de gepresenteerde schetsen. Zo hebben we om opheldering gevraagd over het afwijken van het in 2020 genomen collegebesluit over de doorontwikkeling van Elzenbos. We zijn nog in afwachting van een antwoord. Intussen zijn er vervolgafspraken gemaakt om verdere samenwerking tussen gemeente en voedselbosvrijwilligers vast te leggen en de pijnpunten uit het ontwerp te bespreken. De gemeente geeft zelf ook aan een lerende organisatie te zijn in deze tijd van transitie en grote uitdagingen. Dat snappen we heel goed, en we dragen daar juist graag aan bij.
De contouren van de nieuwe plannen liggen gelukkig nog niet vast. Op dit moment geldt het huidige bestemmingsplan. Wil men hiervan afwijken, dan moet de gemeenteraad daar eerst mee akkoord gaan. Wij hopen dat dit gebeurt op basis van een beter gezamenlijk plan. Met ruimte voor planten, bomen, dieren én zeker ook voor meer mensen! Waar je kunt wonen, waar je elkaar kunt ontmoeten, waar je kinderen kunnen spelen, waar je samen in het groen kunt werken, waar je kunt leren over de natuur en waar je zelf als buurtbewoner (gratis) je eigen voedsel kan komen plukken!
Tot slot: voor wie denkt dat het voedselbos rommelig is of vooral uit onkruid bestaat, hebben we een hartelijke uitnodiging. Laat je inspireren en breng een bezoekje aan het voedselbos! Wat we doen is echt bijzonder. Niet voor niets hebben wij jaarrond veel geïnteresseerde bezoekers uit Brummen, Gelderland, Nederland, Europa en zelfs daarbuiten. Iedereen is van harte welkom. Kom langs tijdens de Vrijwilligersproeverij op 13 mei, of bezoek een van onze zomerse rondleidingen op 24 juni, 29 juli en 26 augustus. We beloven je dat je heel anders vertrekt dan dat je kwam.
We hopen dat jullie ons blijven volgen. Wil je naar de vrijwilligersgroep reageren? We zijn bereikbaar via of loop eens langs!
