'Van inkt tot iPad' is een project met 18 kinderen van CBS De Enk en 12 ouderen van het Dagactiviteitencentrum te Eerbeek. Gedurende drie bijeenkomsten maakten ze in groepjes een twaalftal kleurrijke schalen van papier en karton, die ze beplakten met persoonlijke gedichtjes, teksten, foto's en ansichten.
Het project werd begeleid door beeldend kunstenares Ineke Metz, in samenwerking met activiteitenbegeleidster Merente van Leeuwen. Zij blikken terug op wat zij gezien hebben.
Ze hebben echt een verbinding met elkaar gekregen
Keuzes titel en materiaal
Waarom papier? Ineke Metz: “Ik heb gezocht naar iets gemeenschappelijks. Er zijn vijf papierfabrieken geweest in Eerbeek. Veel ouderen hadden er gewerkt, of hadden familie die er gewerkt had, maar ook kinderen hadden familieleden die in een fabriek hadden gewerkt, of ouders die er nu nog werken.” De titel 'Van inkt tot iPad' verwijst naar het verschil in leeftijd tussen de deelnemers en de periode waarin ze opgroei(d)en. “De ouderen schreven vroeger met een kroontjespen, kinderen van nu doen alles op de iPad.”
Het proces
Die verschillen werden uitgebreid besproken tijdens de activiteit. Er was veel interesse, over en weer. “Hoe was dat vroeger op uw werk?” “Hoe was het op school?”. “Wat doet u/doe jij in de vakantie?”. “Wat willen jullie later worden?”
Ouderen hebben onder meer verteld hoe het werk in de papierfabriek eraan toe ging. Een mevrouw vertelde hoe ze vroeger dienstmeisje was geweest in een groot landhuis, en hoe jong ze was toen ze daar kwam te werken.
“Wat mij vooral trof, was het respect van de kinderen en de ouderen naar elkaar toe en de manier waarop ze met elkaar zijn omgegaan” zegt Ineke. “Het zijn toch kinderen van groep 8, deels al een beetje puberend. Ze kwamen binnen, stelden zich netjes voor en voordat je het wist, gingen ze samen aan de slag.
Bij elke oudere zaten twee of drie kinderen en bij elke bijeenkomst bleven ze in dezelfde samenstelling. Dan zie je dat er toch een band ontstaat. Bij de tweede bijeenkomst was één van de ouderen niet aanwezig en waren kinderen ongerust: 'Zou er iets zijn?' Toen ze kwam aanrijden in haar scootmobiel, klonk het opgelucht: 'O, gelukkig, daar komt ze'.”
De producten
In de resultaten kwamen delen van gesprekken terug. Zo was op één schaal een foto met twee trekpaarden met een ploeg erachter geplakt, en daaronder een met moderne tractor. Je zag schalen in Delfts blauw, met tegeltjes en daarop spreekwoorden en gezegden van vroeger. Ouderen en kinderen hebben ook eigen teksten toegevoegd en hun naam erop gezet, soms in graffiti.
Ineke: “Eén spreuk vond ik zo mooi: 'Zoek de wijsheid van de ouderdom, maar bekijk de wereld met de ogen van een kind.' Dat is precies wat er gebeurde in het project. Kinderen waren echt op zoek naar de wijsheid van de ouderen, en ouderen keken weer even door de ogen van de kinderen.”
Het resultaat
Ineke: “De echte 'oogst' zat, denk ik, in het proces. Ouderen vonden het heel leuk om met kinderen samen te werken. Ze vroegen ook of het een vervolg kon krijgen.
Zelf vond ik het ook een succes. Voor mij was het de eerste keer dat ik met zo'n combinatie van jong en oud werkte. Soms was het ontroerend om te zien hoe goed en lief ze met elkaar omgingen, en hoe ze bezig waren. Een meneer die heel enthousiast zat te kwasten, een mevrouw die veel vertelde, een andere mevrouw die de kinderen vroeg wat ze wilden worden.
Ze hebben echt een verbinding met elkaar gekregen, terwijl ze op straat misschien wel gewoon langs elkaar heen zouden lopen.”
Iets om naar uit te kijken
Ook Merente van Leeuwen, activiteitenbegeleidster in het Dagactiviteitencentrum, is enthousiast. “Het was een heel verrassend project. Voor de ouderen was het iets om naar uit te kijken: 'Ze komen weer! En we gaan weer aan de slag in het lokaal hiernaast.' ”
Herhaling werkt goed
“Zo'n herhaling van drie keer van een activiteit werkt goed. Het korte termijn geheugen van een aantal ouderen is niet zo goed, waardoor een eenmalige ontmoeting snel wegvaagt. Als kinderen drie keer komen, gaan ze de namen of de gezichten onthouden. Dan heb je de kans iets op te bouwen.
Papier scheuren, kwasten, plakken en elkaar leren kennen, ging gelijk op. Kinderen hadden een vragenlijst bij zich en zo ontstonden gesprekken. Bijvoorbeeld over hoe ouderen vroeger hadden leren schrijven, over het werk (van henzelf of familie) in de papierfabriek en over andere dingen die zomaar in het gesprek voorbij kwamen.”
Echt contact
“Ze vonden het heel leuk. Sommige ouderen zitten al graag op de praatstoel, andere vonden het vooral gezellig. Je zag dat er echt contact was en dat er een heel andere, jeugdige dynamiek binnen werd gebracht.
Soms was het ook geestig. Door de activiteit stonden er ineens veel stoelen in het lokaal en die moesten eruit voor de volgende activiteit. Toen ik de kinderen vroeg om daarbij te helpen, begonnen ze meteen te rennen en het te doen. Daarvoor waren ze heel rustig geweest en pasten ze zich aan, aan het ritme van de ouderen. De meester ging op de gang Sinterklaasliedjes spelen op de piano, er werd meegezongen… erg leuk allemaal.”
De betekenis zat in de ontmoeting
“Wat vooral raakte, is dat ouderen fijn over vroeger konden praten tegen kinderen die echt niets over die tijd weten.
Zo'n project geeft iets extra's. Voor deze ouderen van het Dagactiviteitencentrum, van wie de meeste weinig in contact komen met kinderen of jongeren en sommige sowieso weinig mensen zien, buiten hun mantelzorgers en hulpverleners, is dat zo belangrijk. Ze beleven weer iets. Dat gaat helaas niet vanzelf; je hebt een aanleiding nodig om zo'n ontmoeting mogelijk te maken.”
Van inkt tot iPad is ontwikkeld door Stichting Welzijn Brummen en wordt mogelijk gemaakt dankzij de gemeente Brummen en Parels voor de Kunst.
